97 GODINA OD OSLOBOĐENJA UŽICA
Povodom 97. godišnjice oslobođenja Užica, 29. oktobra 1918. godine, u porti crkve Svetog Đorđa na spomen ploče, položeni su venci, a u crkvi održan moleban palim borcima. Vence su položili predstavnici grada Užica, Udruženje potomaka ratnika u ratovima 1804-1918. „Major Kosta Todorović“, članovi SUBNOR-a, Društvo istoričara i mnogi drugi, a ceromoniji su prisustvovali predstavnici Policijske uprave Užice, mesnih zajednica, đaci Užičke gimnazije i drugi.
– Na današnji dan pre 97 godina, 29. oktobra 1918. godine, u Užice je ušao konjički divizion Timočke divizije, koja je bila u sastavu Druge srpske armije, kojom je komandovao proslavljeni vojskovođa vojvoda Stepa Stepanović. Timočane su sa oduševljenjem dočekali i pozdravili Užičani, na čelu sa predsednikom opštine Dobrosavom Jevremovićem, a na visokom ukrašenom transparentu pisalo je „Našim hrabrim oslobodiocima, zahvalno Užice!“ – rekla Miljka Pilčević, predsednica Udruženja potomoka ratnika 1804-1918. „Major Kosta Todorović“.
Ona je rekla da je o danu konačnog oslobođenja Užica, sačuvan plakat velikog formata, kojim se obaveštava građanstvo Užica da će 29. oktobra 1919. godine Užice na najsvečaniji način proslaviti prvu godišnjicu svoga oslobođenja od teškog austrijsko-mađarskog ropstva.
– U oslobodilačkim ratovima Srbije 1912-1918. godine iz Užica i užičkog kraja poginulo je 16.113 ratnika. Najviše je poginulo iz grada Užica, odnosno današnjih gradskih opština Užice i Sevojno – 2.871. Zatim iz požeške opštine 2.855, iz ivanjičke 2.454, iz bajinobaštanske 2.385, iz čajetinske 2.169, iz kosjerićke 2.059 i iz ariljske opštine 1.320 ratnika. Ova tragična brojka stradanja tokom ovih ratova je daleko veća, jer je na području Užičkog okruga, u raznim epidemijama, a najviše od tifusa, umrlo preko 10.000 ljudi, žena i dece. Samo u 1915. godini, na primer, tifus je u našem kraju pokosio oko 9.000 stanovnika – rekla je Miljka Pilčević.
Ona je još rekla da je u logorima Autrougarske, okupator iz Užičkog okruga internirao 1.157 mušakraca, žene i dece.
– Skoro da nije bilo kuće u selima užičkog kraja na kojoj se nisu videli crni barjaci. Iz današnjih gradskih opština Užica i Sevojna, najviše je poginulo ratnika iz Kremana 311, zatim Užica 251, Mokre gore 214, iz Gostinice 146, iz Drežnika 134, iz Bioske 130, iz Buara 117, iz Ravni 125 i iz Sevojna 113, a iz ostalih sela od 500 do 100 poginulih. Spomen ploče sa imenima poginulih ratnika, kao što su ove dve na ovoj sabornoj crkvi, zatim u holu Užičke gimnazije, na crkvama u Karanu i Sevojnu, na školskim zgradama … uradio je njihov saborac, prvi akademski slikar i vajar Mihailo Milovanović, koji je u toku Prvog svetskog rata imao zvanje ratni slikar Vrhovne komande Srpske vojske. Njihova imena obavezuju nas potomke da ih se uvek sećamo, da ih ne zaboravimo, pogotovu u ovakvim prilikama, kada obeležavamo neke značajne godišnjice – rekla je Pilčevićka.
Članovi Udruženja potomoka palih ratnika 1804-1918. godine „Major Kosta Todorović“ položili su cveće i na biste pukovniku Dušanu Puriću, ratnom slikaru Mihailu Milovanoviću, komadantu Gvozdenog puka Kosti Todoroviću i na bistu Dimitriju Tucoviću.
Z. G.
