RAZGOVOR S POVODOM: INFEKTOLOG DR KATARINA ĐORĐEVIĆ
Prošlo je dve godine od kada je u užičkoj bolnici na odeljenju ortopedije proglašena epidemija opasne bakterije klostridije dificilus. Tada je u bolnici za vreme prvomajskih praznika umrlo više pacijenata sa sličnim simptomima, a kod dva je, nakon urađenih analiza, potvrđena ova opasna bakterija. Nakon što se u javnosti konačno progovorilo o tome, celo odeljenje ortopedije je prekrečeno, promenjen je dobar deo inventara od štekera do dušeka, a i tadašnja ministarka zdravlja Slavica Đukić Dejanović je lično došla i posetila bolnicu. Dve godine kasnije, bakterija je još uvek prisutna, samo što je pod kontrolom i nema teško obolelih pacijenata.
Prema rečima dr Katarine Đorđević sa Infektivnog odeljenja, u protekle dve sedmice na tom odeljenju bilo je sedam pacijenata kod kojih je potvrđena klostridija, od kojih su četiri iz Užica, a tri pacijenta su došla iz drugih bolnica iz regiona, i to iz Sjenice, Nove Varoši i Požege. U ponedeljak, 9. maja, na ovom odeljenju ostala su još tri pacijenta, a ostali su pušteni kući. Ostala tri pacijenta su u opštem dobrom stanju.
Ovo je bila prilika da se ponovo podsetimo šta je klostridija dificile, koliko je opasna, kakve simptome izaziva i kako se leči.
– Klostridijum dificile je gram pozitivna anaerobna bakterija (raste bez kiseonika), koja stvara spore i normalni je deo mikroflore debelog creva dece i čak 30 posto odraslih. Ova bakterija izaziva oboljenje pseudomembranozni kolitis, koje se karakteriše zapaljenjem sluznice debelog creva i pojavom veoma sluzavih stolica i stvaranjem debelih pseudomembrana na površini zahvaćenog debelog creva. Bakterija je direktno povezena sa primenom antibiotske terapije, zbog čega se javljaju prolivi – objasnila je dr Đorđević.
Prema njenim rečima, od antibitika koji su odgovorni za pojavu ove bolesti najčešće su odgovorni klindamicin, zatim neki pencilinski preparati, onda cefalosporinski preparati, poput longacefa, milacefa i slično.
– Jedino do sada nisu zabeleženi slučajevi kod primene preparata kao što su sulfonamidski preparati, poput baktrima ili, na primer, parenteralno dati aminoglikozidni antibiotici, a to su na primer geramicin, amikacin, i jedan od antibiotika koji ne pravi prolivaste infekcije, odnosno ne izaziva klostridijalne infekcije, a to je vankomicin, koji se koristi za lečenje klostridajalne infekcije – rekla je dr Đorđević.
Kao najbitnije je istakla da, za razliku od drugih anaerobnih bakterija, klostridija dificile patogen se može prenostiti direktno sa osobe na osobu, pri čemu je rizik ovakvih prenosa najviše izražen u bolničkim uslovima.
– Svetski podaci govore da čak 37 posto obolelih čine pacijenti koji antibiotike uzimaju ambulantno, a faktori rizika za pojavu klostridijalne infekcije, pored toga što uzimaju antibiotske terapije, jesu i godine starosti, uglavnom stariji od 65 godina sa hroničnim bolestima, malignim bolestima ili neke bolesti tipa dijabetesa itd, i osobe sa oslabljenim imunitetom, a to su obično oni pacijenti koji uzimaju narkotikostereoidnu terpiju iz nekog razloga. Inače, bakterija se prenosi fekooralnim putem, što znači bolest prljavih ruku – rekla je naša sagovornica.
Što se tiče kliničke slike ona se može javiti, rekla je dr Đorđević, na primer nakon 4 do 10 dana, a nekad nakon jedne profilaktičke doze.
– Dešavali su se takvi slučajevi da se pripremaju pacijenti za operaciju kuka i slično, i da nakon dobijene jedne doze antibiotske terapije, pacijent dobija prolivasti stolicu i nakon urađenog testa detektuje se klostridujum dificile, odnosno njegov egzotoksin. Znači, prvi simptomi su učestala sluzava prolivasta stolica, nekada bude sukrvice, sa bolovima u trbuhu i povišenom temperaturom. Ima različitih kliničkih oblika koji se javljaju. Imaju blaži klinički oblici, koji mogu, na primer, samom obustavom antibiotske terapije da nestane sluzava prolivasta stolica, zatim imaju oni klinački oblici, koji imaju brz tok, koji vodi u loš ishod, i to je toksični megakolon, koji može da se završi perforacijom debelog creva, tako da se sadržaj iz creva može izliti u trbušnu duplju i dovesti do zapaljenja trbušne maramice. To dovedi pacijenta u jedno šokno stanje, a može doći i do smrti. Letalitet u ovakvim slučajevima je čak i do 30 posto. Kada dođe do toksičnog megakolona ili kada dođe do perforacije debelog creva, onda se radi takozvana kolektomija, izvadi se celo ili pola debelog creva, ali to je procena hirurga i gleda se da se spasi život pacijenta – dodala je dr Đorđević.
U užičkoj bolnici postoji tim za lečenje komplikacija klostridajalne infekcije, koji se sastoji od jednog hirurga, gastroentereologa i infektologa. To znači da se prate teže oboleli pacijenti na intezivnoj nezi i prate se da li je potrebna hirurška intervencija ili ne.
Dijagnoza se postavlja detekcijom egztoksina u stolici koje bakterija luči.
– Koriste se testovi i onda se utvrdi da li je pacijent pozitivan ili negativan. Lečenje počinje prekidanjem antibiotske terapije, nadoknadom tečnosti i davanjem elektrolita, jer su pacijenti dehidrirani, a izolacija pacijenata je obavezna. Onda sledi i primena odgovorajaćih lekova. Zavisno od kliničkog oblika sprovodi se terapija. Za ove neke lakše kliničke oblike od lekova se koristi orvažil, za srednje teške oblike i teške oblike koristi se lek vankomicin u ampuliranom obliku, ali koristi se oralno, odnosno pije se. Terapija traje od 7 do 14 dana. Postoji terapija da se daju vankomicinske klizme, odnosno da se direktno aplicira u debelo crevo. Postoje i rezistentni oblici na vankomicin, odnosno otporni na ovaj lek, i tada se daje lek targocid, kojeg ima kod nas, ili se daje fidaksomicin, lek koji se ne može nabaviti kod nas, već iz inostranstva – objasnila je dr Đorđević.
Inače, kako ona kaže, bolest se ponovo javlja u 20 posto slučajeva i takvi se slučajevi leče 21 dan.
– Postoji još jedna efikasna metoda koja se primenjuje u inostranstvu, a još nije našla primenu kod nas, a zove se fekalna transplatacija. Uzima se feces, odnosno stolica, članova uže familije ili okoline. To se onda homogenizuje i ubrizgava u debelo crevo obolelog pacijenta. Ta metoda se pokazala kao vrlo efikasna – kaže doktorka sa Infektivnog odeljenja užičke bolnice.
Naglasila je da je prevencija najnaznačajnija mera, a to je higijena ruku, odnosno obavezno pranje ruku posle toaleta. U bolničkim uslovima je obavezna izolacija pacijenta i medicinske sestre kada rade sa nepokretnim pacijentima, na primer prilikom promene pelena, obavezna je jedna upotreba rukavica samo za jednog pacijenta, koje se posle odlažu, dezinfikuju se ruke i uzimaju nove rukavice za drugog pacijenta. Za površine su vrlo efikasni dezificijensi koji sadrže hlor.
– Opšta preporuka je da se pored antibiotika koji se daju, primenjuju i probiotski preparati, koji imaju dobre bakterije i koji sprečavaju pojavu proliva – zaključila je dr Katarina Đorđević i dodala da je zastupljenost klostridije ista i u svim bolnicima Srbije i u svim svetskim bolnicama.
Z. G.
